(อ่านว่า :  ไดˊ เออเรีย)

        มีคำภาษาไทยอยู่ 3 คำ คือ  (1) ท้องเดิน หมายถึง อาการที่ถ่ายอุจจาระเหลวมากบ่อยๆ   (2) ท้องร่วง หมายถึง อาการที่ท้องเดินอย่างแรง  และ (3) ท้องเสีย หมายถึง ถ่ายอุจจาระกะปริบกะปรอย  Diarrhoea คือ อาการท้องร่วง  
ส่วนคำว่า อุจจาระร่วงนั้นไม่มีอยู่ในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน

        ในยุโรปมีผู้เสนอนิยาม diarrhoea ให้รัดกุมขึ้นโดยกำหนดว่าถ่ายอุจจาระเหลววันละเกิน 3 ครั้ง หรืออุจจาระที่ถ่ายใน 24 ชั่วโมงมีน้ำหนักเกิน 200 กรัม

        เมื่อมีผู้ป่วยท้องร่วงแพทย์พิจารณาหาสาเหตุโดยตรวจดูอุจจาระหรือซักถามถึงลักษณะอุจจาระเป็นเรื่องแรกว่า

                อุจจาระเป็นน้ำ มีหรือไม่มีเศษอาหารปน

                อุจจาระมีมูก

                อุจจาระปนมูกเลือด

                อุจจาระมีไขมันปน (steatorrhoea)

อาการเป็นเฉียบพลันหรือเรื้อรัง  ผู้ป่วยเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ แล้วจึงหาข้อมูลอื่นๆ เพิ่มเติมจากประวัติ

        ลักษณะอุจจาระทำให้เราพอสันนิษฐานว่า ความผิดปกติอยู่ที่ลำไส้ใหญ่หรือลำไส้เล็ก (รวมทั้งตับถุงน้ำดีและตับอ่อน) มูกปนเลือดบ่งชี้รอยโรคที่ลำไส้ใหญ่ เช่น shigellosis หรือ bacillary dysentery, amoebic dysentery, ulcerative colitis, colonic และ rectal carcinoma  ในขณะที่ท้องร่วงอุจจาระมีไขมันปนบ่งบอกถึงภาวะ malabsorptionที่ลำไส้เล็กจาก
รอยโรคที่นั่นหรือที่ตับอ่อน

        ในกรณีที่ท้องร่วงเรื้อรังจนผู้ป่วยผอมลงมาก ถ่ายเป็นน้ำเหลวก็ทำให้นึกถึงโรคติดเชื้อ วัณโรค หรือพยาธิ capillaria philippinensis หรือ lymphoma ที่ผนังลำไส้เล็ก

        การตรวจอุจจาระจึงควรเป็นการตรวจอันดับแรกในผู้ป่วยด้วยอาการท้องร่วง   สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้ลำไส้เล็กแปรปรวน
มีอีกมากเช่นจากยา  จากโรคระบบอื่น เช่น ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ เป็นต้น  วิธีเข้าถึงหรือแก้ปัญหาผู้ป่วยด้วยอาการท้องร่วง
ดังกล่าวได้ผลในทางปฏิบัติดีกว่าการท่องจำสาเหตุทั้งหลายจากบทความหรือตำราที่มีอยู่ทั่วไป

1.  Forbes A.  Investigation of diarrhoea in adults.  Clin Med JRCPL  2002; 2: 410-14.

2.  อรรถสิทธิ์  เวชชาชีวะ.  เรียนอายุรศาสตร์จากกรณีผู้ป่วย  2547; 4: 9-20.