Mentor
Mentoring

        “เม็นทอ” วีรบุรุษในนิยายกรีก เป็นเพื่อนที่ฉลาดและซื่อสัตย์ของยูลิสซิส (Ulysses) กษัตริย์แห่ง
กรุงอิทาคะ (Ithaca) อาจารย์แพทย์และอาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษาไทยรู้จักคำนี้ดีซึ่งหมายถึง  ครูผู้ให้ความรู้
และคำปรึกษา ผู้ทำหน้าที่ฝึกสอนและเป็นพี่เลี้ยง เคยมี “ประชาชนอาวุโส” ท่านหนึ่งแปลคำ “เม็นทอ” ว่าคือ
ผู้นำความคิด ก็ถูกต้องแต่ท่านคงจะทราบว่าคำภาษาอังกฤษ “mentor” มาจากชื่อคนในนิยายไม่เกี่ยวกับหรือ
มาจากคำภาษาอังกฤษ “mental”

        “mentoring” เป็นปรากฏการณ์ที่รู้จักกันแพร่หลายในแพทยศาสตร์และชีวเวชศาสตร์  
เป็นความสัมพันธ์ระหว่างนักวิชาชีพเดียวกันรุ่นพี่และรุ่นน้อง  พี่ปรารถนาและเต็มใจสละเวลาแนะนำสั่งสอนน้อง
ให้เป็นบุคคลแห่งวิชาชีพที่สมบูรณ์เหมือนเม็นทอในนิยายกรีก อุทิศกายและใจอบรมสั่งสอน “เทเลแมคัส”
(Telemachus) โอรสของเพื่อนกษัตริย์ยูลิสซีสผู้ฝากฝังลูกไว้เมื่อตนต้องไปรบล้อมกรุงทรอย (Troy)

        การศึกษาสำรวจในวิชาชีพต่าง ๆ ไม่ว่าในวิชาวิทยาศาสตร์ แพทยศาสตร์ กฎหมายหรือธุรกิจ
การมีเม็นทอมีผลดีและเป็นประโยชน์ต่อศิษย์ผู้สืบทอดวิชาชีพนั้น ปัจจุบันถึงกับใช้คำเม็นที (mentee)
และถึงขนาดเม็นทอกับเม็นทีอยู่ไกลกันคนละมุมโลกแต่ติดต่อกันเป็นประจำผ่านสื่อทางไกลที่ทันสมัย !

        แท้ที่จริงแล้วตั้งแต่อดีตอันยาวนานการเรียนฝึกปฏิบัติทางเวชกรรมไม่ว่าในศัลยกรรม
อายุรกรรม ฯลฯ  ครูหรือรุ่นพี่เป็นผู้ช่วยสอน แนะนำทักษะและศิลปะวิชาให้ศิษย์หรือน้องรวมทั้งเป็นแบบอย่าง
(role model) เป็นผู้ที่เป็นที่รักและเทิดทูน (idol) ให้   เพื่อนร่วมงานกันเช่นศัลยแพทย์กับอายุรแพทย์
สนิทสนมกัน อายุต่างกันบ้างก็เป็นเม็นทอกับเม็นทีได้  ดังตัวอย่างฮาร์วีย์ คุชชิง (Harvey Cushing,
ค.ศ. 1869-1939) ประสาทศัลยแพทย์และวิลเลียม ออสเลอร์ (William Osler, ค.ศ. 1849-1919) 
อายุรแพทย์  ความสนิทสนม รักใคร่นับถือซึ่งกันและกัน ถึงขนาด “ผู้น้อง” ฮาร์วีย์ คุชชิง เขียนหนังสือชีวประวัติ
“ผู้พี่” วิลเลียม ออสเลอร์ ในปี ค.ศ. 1925 และได้รับรางวัลพูลิตเซอร์ (Pulitzer Prize) ในปีถัดไป 
ที่เป็นที่ทราบกันดี เมื่อเร็ว ๆ นี้เซอร์ มาร์ก วัลพอร์ต (Sir Mark Walport, FRS, FRCP, FRCPath, FMedSci,
ค.ศ. 1953-) อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางโรครูห์มาติค (Rheumatology) อดีตศาสตราจารย์หัวหน้าภาควิชา
อายุรศาสตร์ที่วิทยาลัยอิมพีเรียล (Imperial College) มหาวิทยาลัยลอนดอน  อดีตผู้อำนวยการสถาบัน
แวลคัมทรัสต์ (Wellcome Trust) ปัจจุบันดำรงตำแหน่งหัวหน้าที่ปรึกษาทางวิทยาศาสตร์ของรัฐบาลอังกฤษ
(Chief Scientific Adviser) ได้ให้สัมภาษณ์ถึงชีวิตส่วนตัวทางวิชาชีพแพทย์ถึงคำแนะนำที่ได้รับจากแพทย์รุ่นพี่
ถึงทำให้เลือกเป็น rheumatologist เพราะอยากทำวิจัยทั้ง ๆ ที่ไม่เคยรับรู้วิชานี้มาก่อนขณะเป็นนักศึกษาแพทย์ 
เซอร์ มาร์ก เชื่อว่าการเป็นเม็นทอพูดง่าย ๆ ก็คือ การที่บุคคลรุ่นพี่สนใจที่ช่วยรุ่นน้องพร้อมให้คำแนะนำเสมอ
เพื่อประโยชน์ของรุ่นน้อง ไม่ใช่เพื่อประโยชน์ของตนเอง !

        ในประเทศไทยเรื่องครูกับศิษย์ขนาดเป็น เม็นทอ-เม็นที นั้นมีให้เห็นในประวัติความเป็นมาของ
โรงเรียนแพทย์ไม่ว่าจะเป็นศิริราช จุฬาฯ รามาฯ เชียงใหม่ ขอนแก่นหรือสงขลา แม้แต่ในกระทรวงสาธารณสุข
ถึงจะหาได้ยากแต่ในช่วงที่ผู้เขียนเห็นมาในช่วงเวลากว่า 50 ปีว่าเป็นตัวอย่างของ “ปรากฏการณ์วิเศษ” นี้ก็คือ
นายแพทย์บุญยงค์ วงศ์รักมิตร อดีตแพทย์ผู้อำนวยการโรงพยาบาลจังหวัดน่าน แพทย์จุฬาฯ รุ่น 8 
ผู้ที่ผู้เขียนอายุรุ่นราวคราวเดียวกันและรู้จักคุ้นเคยกันดี  อาจารย์นายแพทย์บุญยงค์เป็นเม็นทอให้แพทย์
ซึ่งปัจจุบันเป็นแพทย์ผู้มีชื่อเสียง ทำประโยชน์คุณูปการให้ประเทศหลายคนซึ่งแพทย์เหล่านั้นคงยืนยันให้ผู้เขียนได้

แนะนำเอกสาร
1)  Barondess JA.  (1997).  On mentoring.  JR Soc Med.  90 : 347-349.

2)  Barondess JA.  (1994).  A brief history of mentoring.  Trans Am Clin Climatol Assoc.  
     106 : 1-24.

3)  Barondess JA.  (1985).  Cushing and Osler:  the evolution of a friendship.  Trans Stud Coll 
     Phys Phila.  7 : 79-112.

4)  Levinson DJ.  (1978).  The seasons of a man’s life.  New York.  Alfred A. Knopf.  pp. 384.

5)  Glaser RJ.  (1992).  Mentors and role models.  Pharos.  Fall.  55 : 30.

6)  In Touch, King’s College London.  (2015).  Alumni mentoring.  Spring edition.  p. 30.

7)  Sir Mark Walport.  (2015).  The road less travelled:  an interview.  Clinical Medicine.
     15 : 22-23.